تبیین مدلهای رشد تخصص در تربیت معلم: گذر از خوگیری به خبرگی

کسب تخصص حرفه ای هدفی ارزشمند در فرایند آموزش است. انجام پژوهشهای بسیار در زمینه ماهیت و رشد تخصص در چند دهه اخیر سبب شده درک موجود درباره این مفهوم تغییر کند و نظریه ها و مدل های متنوعی ظهور یابند که می توانند راهگشای راه مربیان آموزشی در توسعه تخصص حرفه ای یادگیرندگان باشند. برخی از معروفترین و معتبر ترین آنها عبارتند از: مدل پنج مرحلهﺍی دری فوز که طبق آن افراد برای رسیدن به تخصص پنج مرحله را طی می کنند: مبتدی، پیشرفته، کاردان، خبره، و متخصص؛و در نهایت مدل یادگیری در حوزه (MDL) که تغییرات کمی و کیفی در سه مؤلفه دانش، پردازش راهبردی، و انگیزش را در گذر از سه مرحله خوگیری، قابلیت، و خبرگی، لازمه کسب تخصص می داند. هر یک از این نظریه ها و مدلها بر پیش فرض ها و تبیین هایی متفاوت و گاه متضاد دربارۀ تخصص استوار هستند. لذا، در این مقاله با مروری تحلیلی بر این نظریه ها و با تأکید بر مدل یادگیری در حوزه (MDL)، به عنوان رویکردی متفاوت و جامع به تخصص، سعی شده توصیفی دقیق از چیستی ماهیت تخصص و چگونگی رشد آن ارائه شود تا براین اساس پیشنهاداتی آموزشی در سه حیطه توسعۀ دانش تخصصی، بهبود مهارتهای حرفه ای، و افزایش انگیزۀ فردی در بافت آموزشهای ویژۀ تربیت معلم استنباط گردد.